De eeuwenoude Korenbeurs in Schiedam krijgt een nieuwe functie. In het monumentale pand waar vroeger het graan verhandeld werd voor de jeneverstokerijen neemt de bibliotheek haar intrek. Opvallend is dat bezoekers behalve van de boeken ook kunnen genieten van een prachtige, voor iedereen toegankelijke binnentuin. En dat is fijn, want de binnenstad van Schiedam is niet zo rijk gezegend met openbaar groen.
Gebouw teruggeven aan de stad
De Korenbeurs is particulier bezit. Het was een jarenlange wens van de Bibliotheek Schiedam om te verhuizen naar de Korenbeurs. In 2014 werd gestart met de voorbereidingen hiervoor. Op zoek naar een goed concept voor een toekomstbestendige, toegankelijke bibliotheek die meer is dan alleen uitleenpunt voor boeken, werd aan meerdere architecten gevraagd een ontwerp maken. Belangrijke randvoorwaarde was dat de open, met glas overkapte binnenplaats een duidelijke functie moest krijgen.
Foto: Zuidkoop
Architect Jan David Hanrath, gespecialiseerd in bibliotheekbouw en -renovatie, was een van de architecten die een ontwerp indiende. Hij baseerde het op twee ideeën: hij vond dat een bibliotheek midden in de maatschappij moest staan én het viel hem op dat de mensen in het centrum van Schiedam nauwelijks toegang hebben tot openbaar groen. Hij ontwierp dus een binnentuin waarvan de werk- en leesplekken onderdeel zijn en die zich bovendien leent voor het organiseren van allerlei activiteiten. Zijn groene ontwerp vond weerklank; hij kreeg de opdracht.
Foto: Zuidkoop
Projectleider Paula Braun: ‘Voor ons is belangrijk dat mensen zich hier welkom voelen en zich niet verloren voelen in de ruimte. We willen dat het een prettige plek is. Door de binnentuin veranderde meteen de energie, de ruimte ging letterlijk meer leven. Bovendien merkten we direct een verbetering van de akoestiek en het binnenklimaat. Ook is ons doel een bruisende ontmoetingsplek te bieden waar spannende dingen gebeuren. Deze tuin leent zich daar heel goed voor. Zo wordt onze jeugdwerkplaats hier omgedoopt tot ‘Het Groenlab’. Daar gaan we met kinderen allerlei groene activiteiten doen, van zaaien tot vogelhuisjes en wormenbakken maken’.
Foto: Into Green
Binnenpark met Nederlandse uitstraling
In een binnenruimte met glazen dak is de verleiding groot om er een subtropische tuin te maken. De bibliotheek koos echter bewust voor een tuin met Nederlandse uitstraling. De idee is dat mensen verblijven ‘in het park om de hoek’. Dat bracht overigens wel een uitdaging met zich mee. Er moest beplanting komen die qua groei en bladvorm lijkt op de inheemse bomen in een Nederlands park maar wel goed gedijt in de temperatuur van een atrium. Bovendien moesten de planten het hele jaar door blad houden. De architect schakelde Huib Sneep in, Schiedammer en bomenkenner pur sang. Samen met de firma Zuidkoop maakte deze een beplantingsplan waarbij grote, maar langzaam groeiende bomen als Ficus, Bucida en Tamarinde worden gecombineerd met lagere onderbeplanting. Ook werd gekozen voor een eetbaar deel waar onder meer kruiden, aardbeien, sla en rabarber worden geteeld. Deze moestuin wordt weer gebruikt door horecaondernemer Vol-koren die in de bibliotheek ook een plek gevonden heeft.
Foto: Zuidkoop
Het plaatsen van de beplanting leverde Zuidkoop nog een paar hoofdbrekens op. Het pand is in de loop der tijd behoorlijk scheef gezakt waardoor er een vloerverloop van bijna 80 cm bleek te zijn. Daarmee zouden de plantenbakken zo scheef komen te staan dat regelmatige bewatering moeilijk zou worden en planten ofwel zouden verzuipen ofwel verdrogen. Dennis Zuidgeest: ‘We hebben dit uiteindelijk opgelost door de grote bakken in compartimenten te verdelen en te kiezen voor handmatige bewatering waardoor we dit makkelijker kunnen bijsturen. Het geeft wel een kick als je dit soort puzzelstukken met betrekking tot beplanting en bewatering weer op hun plek krijgt’.
Foto: Into Green
Duurzaam groen
De bibliotheek is niet alleen groen, maar ook nog eens duurzaam. Er is gekozen voor ledverlichting, boekenkasten en meubels van gerecycleerd karton en luchtverversing door middel van een specifiek klimaatsysteem met topkoeling. De planten staan in een semi-hydrocultuur; korrels met daar bovenop een viltmat en een potgrondlaag. Hierdoor ontstaat een vochtbuffer. Dat is niet alleen goed voor de planten maar levert ook nog eens waterbesparing op. Voor de planten is gekozen voor natuurlijk plaagbeheer. Hiervoor worden lieveheersbeestjes, -larven en sluipwespen ingezet.
Foto: Zuidkoop
Voor en door mensen
Zowel de architect als de bibliotheek vinden het belangrijk dat de bibliotheektuin een plek is waarbij mensen zich betrokken voelen. Zo zal het dagelijkse onderhoud van de tuin gedaan worden door tuincoördinatoren van de bibliotheek maar ook vrijwilligers uit de buurt. Zij worden hiervoor getraind door Zuidkoop die het eigen onderhoud, zoals het grotere snoeiwerk, zal afbouwen tot eenmaal per kwartaal. Ook kinderen mogen vanuit het Groenlab meewerken in de moestuin. Zo leren zij waar voedsel vandaan komt. Bovendien kunnen zij hun wensen en ideeën kwijt bij een speciale boom. Andere organisaties uit Schiedam zijn van harte welkom om activiteiten te organiseren in de bibliotheek of om werkplekken te huren op de bovenverdieping.
Projectleider Braun: ‘Dit was zo’n ontzettend leuk project. Je merkt dat iedereen blij wordt van het maken van zo’n mooie groene omgeving. Ook buurtbewoners en trouwe leners die zo nu en dan hun hoofd om de deur staken tijdens de verbouwing zijn vol lof. En op de een of andere manier voelt de tuin in deze ruimte zo natuurlijk aan dat we al meermalen de vraag hebben gekregen waarom hier nooit eerder aan gedacht is. Dit moet een plek worden van alle Schiedammers. We zijn ervan overtuigd dat deze groene ontmoetingsplek meerwaarde gaat bieden aan de stad’.
Foto: Zuidkoop
Wijsgeer Cicero zei 2000 jaar geleden al: ‘Als je een tuin hebt in je bibliotheek, dan zal het je aan niets ontbreken’. Op 6 juni aanstaande opent de groene bibliotheek haar deuren voor het publiek. Dan kunnen bezoekers ervaren of dit werkelijk zo is.
