De resultaten van recent onderzoek van de Universiteit van Exeter geven een extra steun in de rug voor alle partijen die zich inzetten voor het vergroenen van de stedelijke leefomgeving: effecten op de gezondheid zijn op korte termijn merkbaar en houden ook lang (ten minste drie jaar) stand.

Inmiddels is in een groot aantal binnen- en buitenlandse onderzoeken (>70) een positieve relatie tussen natuur en gezondheid aangetoond. Zo blijkt uit verschillende onderzoeken dat mensen die in de groenste stedelijke gebieden wonen over het algemeen een betere geestelijke en lichamelijke gezondheid hebben dan mensen die wonen in de minst groene stedelijke gebieden. Toch rijst in de discussie over de resultaten vaak de vraag: Zijn mensen gelukkiger en gezonder dankzij de nabijheid van groen in hun woonomgeving of verhuizen gezonde mensen naar groenere gebieden? Het zou kunnen dat mensen die al lichamelijk actief zijn, verhuizen naar gebieden waar goede mogelijkheden zijn om buiten actief te zijn. Of het kan zijn dat de hogere inkomens van mensen met een goede geestelijke gezondheid hen in staat stelt te wonen in groenere gebieden, waar de huizenprijzen vaak hoger liggen.

1000 Britse huishoudens vijf jaar lang gevolgd

In het blad Environmental Science & Technology zijn onlangs de resultaten gepubliceerd van een bijzonder onderzoek van de Universiteit van Exeter (Verenigd Koninkrijk) naar de langetermijneffecten op de geestelijke gezondheid van verhuizing naar een groenere of minder groene stedelijke omgeving. Voor deze studie zijn panel gegevens gebruikt van meer dan 1000 Britse huishoudens die gedurende vijf opeenvolgende jaren de ‘General Health Questionnaire’ (GHQ) hebben ingevuld en die tussen het tweede en derde jaar verhuisd zijn naar een ander stedelijk gebied. Dit onderzoek is bijzonder omdat dezelfde mensen over een langere tijd zijn gevolgd en in die periode zowel in een groene stedelijke omgeving als minder groene stedelijke omgeving hebben gewoond.

In het onderzoek is gecorrigeerd voor effecten van een groot aantal andere factoren die naar verwachting invloed hebben op de geestelijke gezondheid en de uitkomsten zouden kunnen verstoren. Op gebiedsniveau is bijvoorbeeld rekening gehouden met statistieken van de werkloosheid en criminaliteit. Op individueel niveau is onder andere gecorrigeerd voor opleiding, werkstatus, burgerlijke staat, type en omvang van de woning, maar ook persoonlijkheidskenmerken. Ook is gekeken naar de verhuismotieven van de groep mensen die verhuisde naar een minder groen gebied en de groep mensen die verhuisde naar een groener gebied. Deze bleken sterk overeen te komen. Veruit het vaakst genoemde motief voor beide groepen was een groter huis (ook voor de verhuizers naar minder groene gebieden).

Belangrijke resultaten  voor beleidsmakers en stedebouwkundigen

Uit het onderzoek van de Universiteit van Exeter blijkt dat mensen die verhuizen naar een groener gebied gemiddeld genomen gelijk een verbetering laten zien in geestelijke gezondheid en bovendien in de daaropvolgende jaren deze verbetering in geestelijke gezondheid ook vasthouden.

Onderzoeksleider dr. Ian Alcock is van mening dat de resultaten van het onderzoek belangrijke gevolgen kunnen hebben: ‘We’ve shown that individuals who move to greener areas have significant and long-lasting improvements in mental health. These findings are important for urban planners thinking about introducing new green spaces to our towns and cities, suggesting they could provide long term and sustained benefits for local communities.’ (Science Daily, 2014)

In de studie is bewust ervoor gekozen om voorafgaand aan de verhuizing twee meetmomenten mee te nemen. Daardoor kon ook gekeken worden naar mogelijke anticipatie-effecten die kunnen optreden voorafgaand aan een verandering (bijvoorbeeld blijdschap over de verhuizing naar een groener stedelijk gebied of verdriet bij de gedachte aan verhuizing naar een meer volgebouwd gebied). Bij de groep mensen die verhuist naar een groener gebied is bij het laatste meetmoment voor de verhuizing al een stijging te zien in de gezondheids-score. Bij de groep die verhuist naar een minder groen gebied is een significante daling te zien in de gezondheids-score voorafgaand aan de verhuizing. Nadat de verhuizing achter de rug is, lijkt de geestelijke gezondheid zich echter weer te herstellen tot de uitgangssituatie (zie figuur hieronder). Deze resultaten lijken erop te wijzen dat mensen zich vrij snel aanpassen aan het wonen in een minder groene omgeving.

Op basis van eerdere onderzoeken was de verwachting dat verhuizing naar een minder groene omgeving zou leiden tot een blijvend lagere score voor geestelijke gezondheid in de jaren volgend op de verhuizing. Dus een vergelijkbaar, maar tegengesteld effect als bij de groep die verhuist naar een groener gebied. Binnen dit onderzoek is geen verklaring te geven voor  het uitblijven van dit effect. De onderzoekers geven aan dat een mogelijke verklaring kan zijn dat mensen die na de verhuizing blijvend een slechte geestelijke gezondheid ervaren niet meer meedoen aan de General Health Questionnaire in de daaropvolgende jaren (non respondenten). De resultaten kunnen daardoor positiever lijken dan ze zijn, omdat alleen van respondenten die vijf jaar opeenvolgend de vragenlijsten hebben ingevuld, de gegevens zijn meegenomen in dit onderzoek. De respondentaantallen in dit onderzoek zijn te klein om hier uitsluitsel over te geven. Hiervoor is vervolgonderzoek met nog veel grotere steekproeven nodig.

Opnieuw bewijs geleverd dat groen in steden belangrijk is

Hoewel vervolgonderzoek nog nodig is, geeft co-auteur dr. Mathew White aan dat dit onderzoek een belangrijke bijdrage levert aan inzicht in het werkende mechanisme van de natuur als bron voor verbetering van onze gezondheid en welzijn: ‘We needed to answer important questions about how the effects of green space vary over time. Do people experience a novelty effect, enjoying the new green area after the move, but with the novelty then wearing off? Or do they take time to realise the benefits of their new surroundings as they gradually get to know local parks? What we’ve found suggests that the mental health benefits of green space are not only immediate, but sustainable over long periods of time.’ (Science Daily, 2014)

De uitkomsten van dit onderzoek leveren weer een belangrijk stukje van de puzzel. Of en wanneer de puzzel af zal komen is de vraag. Het is namelijk moeilijk te zeggen uit hoeveel stukjes de puzzel bestaat (hoeveel vervolgonderzoek er nodig is). Wat vaststaat is dat er sprake is van toenemend bewijs voor de positieve effecten van groen op de gezondheid, ook voor effecten op de lange termijn. Investeren in groen loont!

Bekijk de video waarin Dr. Ian Alcock het onderzoek en de betekenis ervan samenvat.