Ongeveer 25 jaar geleden werden de eerste groene daken in Nederland opgeleverd. Aanvankelijk was er scepsis over de duurzaamheid van deze daken en hun effectiviteit, maar de voordelen zijn groot en inmiddels ruimschoots bewezen. In een aantal buitenlandse steden is er zelfs al sprake van wetgeving. Groene daken zijn in bijvoorbeeld Toronto, Chicago, Stuttgart en Basel een verplicht onderdeel van ieder nieuw gebouw. Zover is het in Nederland nog niet, maar steeds meer gemeenten subsidiëren de aanleg al wel, waardoor de keuze steeds interessanter wordt.
De eigenschappen van een groen dak
Een groen dak is een dak waarop je beplanting aanbrengt. Dit kan van alles zijn. Sedum (kleine vetplanten, extensieve beplanting) komt veel voor, maar er worden tegenwoordig ook daken met bomen en complete (moes)tuinen gebouwd. Dit is de zogenaamde intensieve beplanting. De kenmerken en voordelen op een rijtje:
- Planten zuiveren de lucht en zetten CO2 om in zuurstof
- Een groen dak vangt regenwater op en vormt zo een buffer bij regenwaterafvoer.
- Een groen dak leeft, en vergroot de biodiversiteit in steden.
- Een groen dak isoleert. In de zomer houdt het goene dak het gebouw koel en in de winter warm. Daarmee kan aanzienlijk op energiekosten worden bespaard.
- Groen, en een groen dak dus ook, beperkt het Urban Heat effect in stedelijk gebied geeft het steden een groener, en daarmee leefbaarder aanzien en zorgt het voor optimaler ruimtegebruik in een stad.
Luchtzuiverend
De eerste reden waarom groene daken goed zijn, is vanwege de luchtzuiverende werking van planten. Planten zetten CO2 om in zuurstof. Ze halen bovendien gevaarlijke fijnstof verbindingen actief uit de lucht en bestrijden daarmee de luchtvervuiling. En een goede luchtkwaliteit levert weer gezondheidswinst op omdat dit allergieën en longklachten helpt voorkomen. Ook in Nederland ontstaat steeds meer aandacht voor luchtkwaliteit. Het wordt voor steeds meer steden lastig om de Europese normen voor luchtkwaliteit te halen. Het actief promoten en ondersteunen van de aanleg van groene daken kan voorkomen dat steden tot drastischer maatregelen moeten overgaan, zoals het verbieden van oude auto’s uit binnensteden bijvoorbeeld.
Verbetering regenwaterafvoer
Regenbuien in Nederland lijken steeds heftiger te worden. Door de grote piekmomenten kan het water met name in steden niet altijd adequaat worden verwerkt. Dat levert veel maatschappelijke en economische schade op. Groene daken kunnen een grote bijdrage leveren in het opvangen van overtollig regenwater. Jeroen Mentens onderzocht met enkele anderen de mate waarin regenwater door groene daken wordt opgevangen in vergelijking met een traditioneel dak. Uit zijn onderzoek blijkt dat bij regenval groene daken pas na enkele uren beginnen met het afvoeren van het water en bovendien 54% van het water dat op het dak valt zelf verwerkt. Er komt dankzij groene daken dus veel minder regenwater op straat en in de riolering. Dit voorkomt niet alleen overlast, maar ook onnodige watervervuiling en afvoer. Schoon regenwater blijft schoon regenwater. Eén vierkante meter groen dak leidt gemiddeld tot een besparing op rioolkosten van €8,- per jaar.
Let op: juist omdat groene daken zoveel water vasthouden is het dus wel belangrijk om vooraf te onderzoeken of een dak deze waterlast kan dragen. Niet alle daken zijn geschikt voor intensieve beplanting. De meeste daken zijn wel geschikt voor extensieve beplanting, met bijvoorbeeld vetplanten. In dit onderzoek van de TU Eindhoven wordt hier meer over uitgelegd.
Biodiversiteit in de stad
De biodiversiteit in veel steden is laag. Niet alleen komen er relatief weinig verschillende plantvegetaties voor, maar daardoor ook weinig natuurlijke variaties in bijvoorbeeld insecten en vogels. Onderzoek door de gemeente Toronto heeft aangetoond dat groene daken de ruimte voor flora en fauna uitbreiden en op die manier als buffer dienen tussen het omliggend platteland en de stad. Dat ondersteunt de werking van ecosystemen in de stad en is goed voor de biodiversiteit. Dit effect ontstaat natuurlijk pas echt als er sprake is van een groot aantal groene daken. De stad Toronto heeft als eerste grote stad sinds 2010 al een actief groene daken beleid. Onderzoek daar heeft aangetoond dat de biodiversiteit inderdaad structureel toeneemt. Zelfs tot in die mate dat trekvogels de stad niet meer mijden, maar er juist gebruik van maken. Om meer biodiversiteit te creëren, moet een dak niet alleen groen zijn, maar moet er ook diversiteit in het groen aangebracht worden en moeten er natuurlijke habitats worden aangelegd. Denk aan schuil- en broedplaatsen.
Besparing op energiekosten
Uit onderzoek blijkt dat groene daken zeer geschikt zijn voor het isoleren van gebouwen. In de winter houdt een groen dak de kou buiten en hoeft er minder gestookt te worden. In de zomer is de werking misschien nog wel groter, doordat de groenlagen op het dak de warmte weerkaatsen. Daardoor hoeft er met groene daken in de zomer dus minder te worden uitgegeven aan airconditioning en ventilators. In vergelijking met gewone platdaken zonder groen, zijn er bij een experiment temperatuurverschillen van wel 21⁰C gemeten. Dat heeft vanzelfsprekend grote gevolgen voor de klimaatregeling van een pand. Het levert naast de milieuvoordelen ook geld op. De stad Toronto liet in een onderzoek berekenen dat huishoudens ongeveer 23% op hun stookkosten kunnen besparen door groene daken. Dat zou vertaald naar de Nederlandse situatie gemiddeld bijna €100,- per jaar per huishouden opleveren. Vanzelfsprekend is de winst (zowel economisch als wat betreft duurzaamheid) nóg groter in kantoorgebouwen waar met name van airco en verwarming intensiever gebruik wordt gemaakt. En met de stijgende energieprijzen kan het bespaarde bedrag voor zowel bedrijven als particulieren alleen maar hoger worden.
Een leefbaarder stad
Steen houdt warmte vast, en dus zijn steden in de zomer vaak ettelijke graden warmer dan het omliggende land. Groene daken helpen, door hun watervasthoudend vermogen en het feit dat ze de warmte weerkaatsen, actief mee aan het verkoelen van het stadsklimaat in de zomer. Daarnaast ervaren mensen een groene omgeving als leefbaarder dan een omgeving die alleen uit beton en steen bestaat. Gemeenten worden steeds actiever in het werven van nieuwe bewoners en bedrijven. Een groene stad is een aantrekkelijke stad.
Groene daken in Nederland
Nederland telt naar schatting 200 miljoen m2 plat dak. Al deze daken kunnen groen gemaakt worden. Steeds meer gemeenten voeren een actief beleid om groene daken te promoten. Dat gebeurt nog niet op zo’n grote schaal als in het buitenland soms al gebeurt, maar het is een begin. De meeste gemeenten kiezen voor een subsidieregeling waarbij burgers en bedrijven een tegemoetkoming in de kosten krijgen bij het aanleggen van een groen dak. Daarbij wordt in de meeste gemeentelijke regelingen een minimumomvang gesteld van 6 m2 groendak. Gemeenten keren tussen de €15 tot €50 per vierkante meter subsidie uit, waarbij het gemiddelde rond de €25 zit. Wel stellen de meeste gemeenten een maximum in de tegemoetkoming, veelal 50% van de totaalkosten.
Geeft uw gemeente subsidie voor groene daken? Kijk hier voor meer informatie.
