De ene na de andere organisatie is ‘nieuw’ gaan werken. Geen eigen kamertjes meer, maar flexibele kantoortuinen. Deze overvolle lawaaierige ruimtes heten wel vaak tuinen, maar de meeste hiervan zouden best nog wel wat groen kunnen gebruiken! Zeker als het om geluidsabsorptie of –demping gaat. Want geluidsoverlast is één van de meest gehoorde klachten van de ‘nieuwe’ werkers.

Maar, hoe weet je nu zeker dat planten akoestiek helpen verbeteren en als het zo is, wat veroorzaakt dan die verbetering? Om te meten hoe en of planten geluid helpen dempen, geeft Roby van Praag (2009) niet alleen verschillende soorten planten en opstellingen vergeleken, maar hun absorberend vermogen ook gecombineerd met verschillende wandmaterialen en substraten voor de planten. Met als centrale vraag: Hoe kan beplanting in of aan het gebouw op een innovatieve manier gebruikt worden om de akoestiek van een ruimte te verbeteren en, wat werkt dan het beste?

Roby werkte samen met interieurbeplanter Zuidkoop en met kunstenaar Zeger Reyers. Zeger ontwikkelde een groene wand bestaande uit een aluminium frame met schuin geplaatste aluminium bakken met planten in Seramis korrels. Onderzocht werd de effecten van losse kamerplaten ten opzichte van houten of aluminium groene interieurwanden, de invloed van de losse elementen op de akoestiek, zoals het substraat (potgrond, hydrocultuur en Seramis), de gebruikte planten zelf en de positie van planten in de ruimte.

Houten wand, Seramis blootstelling houten wand en Aluminium wand 

Wat is nagalmtijd?

Geluidssgolven die een materiaal ‘raken’, kunnen drie kanten op: de golf kan worden teruggekaatst of gereflecteerd, het kan worden doorgelaten en het kan als het ware worden opgenomen of geabsorbeerd. Planten blijken geen beste geluidsabsorbeerders te zijn, dat doet een poreuze zachte wand of bijvoorbeeld tapijt veel beter. Planten zijn wel goede doorlaters en daarmee verzachten ze de zogenaamde nagalmtijd die wordt veroorzaakt door het terugkaatsen.

Plant, wand én substraat voor het beste effect

De metingen toonden aan dat het voor de nagalmtijd niet significant uitmaakt welke planten gebruikt worden en hoe zij staan. Wel geven, van bij elkaar gezette planten, de soorten met groot blad de beste resultaten. Een groene wand heeft meer effect op de nagalmtijd dan het grotere oppervlak van meerdere planten bij elkaar en een dikkere houten wand meer effect dan een aluminium wand. Toch geeft de laatste een verassend goede absorptie, gelijkwaardig aan bestaande producten. Of de positie van de wanden verschil uit maakt is in dit onderzoek niet naar voren gekomen.

Interessant is dat de gebruikte substraten goede geluidsabsorbeerders blijken te zijn tussen de 500 en 2000 Hz, het spraakgebied van de mens. Voor hogere frequenties moet ander materiaal gebruikt worden. Door het fluctueren van de testresultaten is het niet eenvoudig te zeggen welk substraat het beste akoestisch werkt. Wel is duidelijk dat Seramis korrels zeer goed concurreren met bestaande akoestische producten. Het is dus slim het substraat zoveel mogelijk ‘bloot te stellen’, zoals bijvoorbeeld in veel wanden wordt gedaan. 

Enkele richtlijnen

In het rapport van Van Praag wordt regelmatig verwezen naar het onderzoek van P. Costa van de South Bank University, Londen (1995). Dit is een van de weinige andere bekende onderzoeken naar groen en ruimte akoestiek. P. Costa testte verschillende soorten losse planten en combinaties van planten op verschillende plekken in de ruimte. Zijn conclusies komen in grote lijnen overeen met de conclusies van Van Praag:

• Planten moeten bij voorkeur groot, gezond en goed ontwikkeld zijn
• Planten moeten bij voorkeur grote bladeren hebben
• Opstellingen met drie tot vijf planten lijken beter te werken dan afzonderlijke planten
• Meerdere plantenopstellingen in een ruimte lijken beter te werken dan een geconcentreerde opstelling op één laats
• Het is effectiever planten naast wanden en in hoeken te zetten dan in het midden van een ruimte

Groene Wand Systeem Zeger Reyers, aluminium bakken met Seramis korrels

Wat doen planten nog meer?

Als het puur om de geluidsisolatie gaat, dan kun je beter standaard producten gebruiken die optimaal geluid absorberen, maar in kantoortuinen gaat het om meer. Het gaat er ook om dat mensen zich hier vaak wat verloren voelen en planten blijken ook veel te doen voor ons algehele gevoel van welzijn. Planten zuiveren de lucht en houden de luchtvochtigheid op peil. Het is deze combinatie van eigenschappen die de groene plantenwand in kantoren en in de zorg en de hospitality op dit moment zo populair maakt.