De meeste interieurbeplanters zullen het de afgelopen jaren wel hebben meegemaakt: hun klanten moesten bezuinigen op die zaken die als luxe werden beschouwd. Heel vaak waren de planten op kantoor het eerste slachtoffer. Zonder planten wordt de werkomgeving bovendien rustiger en functioneler, zo wordt in de ‘lean’ denkende kringen beweerd, dus dat is dan twee vliegen in één klap. Het idee is dat in een wereld waarin mensen hun banen verliezen, het niet past om te investeren in planten en andere niet functionele extraatjes.

Hoe dominant deze overtuiging op dit moment ook is, er is erg weinig onderzoek dat hier bewijs voor levert. Er is wel onderzoek dat het omgekeerde aantoont, namelijk dat planten de concentratie en productiviteit van werknemers verbeteren en dus een goede investering zijn. Hoog tijd dus dat er nog eens onderzocht wordt of lean inderdaad rust en betere concentratie oplevert, of dat het misschien toch andersom werkt en dat dat wat een slimme bezuiniging lijkt, misschien helemaal zo slim nog niet is.

Is lean more of is het juist andersom?

Vier onderzoekers van drie Britse universiteiten en een Nederlandse hebben drie vrij grote veldonderzoeken op dit gebied eens aan deze vraag onderworpen: is lean inderdaad more? Of is het juist andersom: dat mensen zich als er planten zijn, beter kunnen concentreren, tevredener zijn over hun werkplek, en productiever zijn?

Op welke manieren doen planten goed op de werkvloer?

Over het algemeen wijzen diverse onderzoeken uit de afgelopen jaren drie belangrijke redenen aan:

1. Planten zuiveren de lucht: ze maken niet alleen zuurstof, maar breken ook actief fijnstofverbindingen af.
2. Planten zijn levende wezens. Hoe onbewust ook, maar wij nemen dat waar en voelen ons van nature veilig in natuurlijke omgevingen. En als er dus planten om ons heen zijn genezen we sneller, voelen we ons kalmer etc.
3. Planten introduceren op de werkvloer betekent dat onze manager of organisatie goed voor ons zorgt en ook dat maakt dat medewerkers zich beter voelen. Dit aspect kan ook ingevuld worden met bijvoorbeeld kunst en is dus een lastig gegeven in de drie onderzoeken hieronder. De ‘lean’ ruimte is telkens de ruimte waar niets gebeurt en waar dus, psychologisch, de baas niet zo goed voor zijn medewerkers zorgt. Het is een aanbeveling om bij volgende onderzoeken in de lean ruimtes toch ook een vorm van verrijking aan te brengen, om voor deze factor te corrigeren.

Experiment 1: Het groene en niet groene gedeelte van de kantoortuin van een consultancy bureau

Die laatste factor die hierboven wordt genoemd -dat de baas goed voor de medewerker zorgt- speelde zeker een rol in het eerste experiment. Dit vond plaats in een flink (4875m²) kantoor van een internationaal consultancy bureau in Londen. Dit kantoor bestond één grote kantoortuin aangevuld met wat vergaderkamertjes. De helft van de kantoortuin werd van planten voorzien en de andere helft werd lean gelaten.

Deze medewerkers werden twee keer bevraagd:acht weken voordat de planten kwamen (T1), en drie weken nadat ze waren geplaatst (T2). Telkens deed rond de 60% van de medewerkers mee met de vragenlijst, maar de overlap was helaas maar 30% van de medewerkers die allebei de enquêtes hadden ingevuld. Dit waren, in absolute aantallen, 67 mensen. En of ze nu in het lean of green gedeelte werkten: ze kwamen prima overeen qua leeftijd en functie.

De mensen in het groene gedeelte scoorden beter als het ging om concentratie en productiviteit. Maar, heel opvallend hier, en dat kan dus komen door het feit dat het één kantoortuin was, beide groepen scoorden in de tweede vragenronde hoger op alle punten. De groene groep scoorde dus  nog beter dan de lean groep.

Experiment 2: lean en green call center etages bij een verzekeraar

Bovenstaand verschil, dat medewerkers van allebei de helften van de kantoortuin zich beter gingen voelen, kon in dit tweede experiment niet ontstaan. Hier werden twee gelijke Call center teams met elkaar vergeleken die ieder op een eigen etage van 360m² van het gebouw zaten. 75% van de medewerkers deed mee aan de vragenlijst bij de start (T1). 70% deed mee met de vragenlijst die twee weken na het plaatsen van planten bij één van de groepen werd afgenomen (T2) en 3,5 maanden later deed nog 58% van de medewerkers mee. En ook hier viel vervolgens een flink deel van de enquêtes af omdat het niet alledrie de keren dezelfde mensen waren. Qua leeftijd, geslacht en werkervaring waren de groepen prima vergelijkbaar.

Hier ontstond echter een ander issue. Een productieve helpdeskmedewerker is voor deze werkgever vooral een snelle helpdeskmedewerker. En dat type productiviteit werd niet of nauwelijks verhoogd door planten en heeft dus blijkbaar ook niets te maken met concentratie, want die steeg significant. Het meest in het oog springende positieve resultaat is de werkplektevredenheid. Die ging echt met sprongen vooruit na de introductie van planten op de werkplek en bleef ook na 3,5 maanden hoog. Dit kan te maken hebben met het relatief saaie werk dat deze mensen doen. Planten maken dan blijkbaar een groot verschil in werkplekbeleving.

Experiment 3: het meten van de productiviteit

In dit derde experiment werd weer gebruik gemaakt van een adviesbureau, en werd de vraag gesteld of kantoorinrichting met planten direct zou leiden tot betere concentratie en meer productiviteit. Twee derde van het personeel deed mee in het experiment, 16 mannen en 17 vrouwen van 22 tot 33 jaar. Deze mensen werden in twee, op de planten na, identieke ruimtes geplaatst. Deze medewerkers moesten twee tests doen, een test waarbij ze moeilijke vragen moesten beantwoorden en een waarbij ze snel veel informatie moesten selecteren en verwerken. Bij beide tests werd gelet op snelheid en foutpercentage. De helft voerde deze tests uit met zicht op minimaal drie planten, de andere helft niet.

De uitslag is vrij duidelijk: in de ruimte met planten werden beide tests sneller èn met minder fouten uitgevoerd. Dit is in lijn met eerder onderzoek. Let op: Green heeft hier voor het eerst over het algemeen de kortere lijn, maar dat is correct: minder is hier beter.

De conclusies

De eerse twee onderzoeken hebben vooral het effect van planten op de beleving van de werkplek goed kunnen aantonen en laten zien dat die op alle fronten stijgt. Het derde experiment heeft laten zien dat concentratie en productiviteit aantoonbaar stijgt als er planten op een werkplek staan. Al deze uitslagen corresponderen met eerder onderzoek.

Het aspect ‘de baas zorgt goed voor mij’ zou in vervolgonderzoek in de lean omgevingen beter ondervangen moeten worden. Dit verhoogt de participatie bij het invullen van vragenlijsten in juist deze groep en maakt vervolgonderzoek zuiverder.

Je kunt op basis van deze onderzoeken concluderen dat planten goed zijn voor de werknemers, inclusief hun output. Beplanting is een zinvolle investering die in het belang is van de financiële gezondheid van een organisatie. We kunnen bovendien concluderen dat er dus geen bewijs is voor de dominante tijdgeest en managementcultuur van dit moment. Integendeel! Green is de overduidelijke winnaar!