In haar moederland Amerika zag én ervoer Elizabeth Nelson aan den lijve wat een werkethos van ‘doorgaan tot je erbij neervalt’ in combinatie met een zitcultuur in ongezonde gebouwen met mensen doet. Dat moet en kan anders, vond ze. Het is hoog tijd voor een werkomgeving waar de mens centraal staat. Ze stapte over van het bedrijfsleven naar de wetenschap. Inmiddels in Nederland, doet ze aan de Universiteit Twente als projectleider van een multidisciplinair Healthy Office Research Team onderzoek naar wat een kantoor gezond maakt, en vooral ook hoe het bedrijfsleven zelf werk kan maken van een gezonde werkcultuur in een gezonde omgeving. Ze hoopt dit jaar te promoveren op de resultaten van het onderzoek. Daarnaast verwerkte ze haar persoonlijke ervaringen en wetenschappelijke kennis in het boek The Healthy Office Revolution dat binnenkort wordt gepubliceerd.
‘Eigenlijk is ze een generalist, die geïnteresseerd is in de manier waarop mensen zelf kunnen werken aan hun gezondheid’ zegt Nelson, promovendus in Biomedical Engineering, over zichzelf. Health Empowerment en Pro-active Health Care zijn haar passie. Wanneer werkomgevingen zo worden ingericht dat dat gestimuleerd wordt, heeft dat een enorm positief effect op de mensen zelf, maar ook op de organisaties waar zij werken. Mensen raken meer gemotiveerd, worden creatiever en raken veel minder snel opgebrand. Uitval door burn-out en andere klachten of personeelsverloop omdat medewerkers zich niet uitgedaagd of niet op hun plek voelen is een grote kostenpost voor bedrijven. Investeren in een prettige, gezonde werkomgeving is dus ook zakelijk slim.
Wetenschappelijke kennis testen op de werkplek zelf
Nelson deed, op verzoek van vastgoedadviseur CBRE, met een multidisciplinair team van de Universiteit Twente en de VU onderzoek naar de voorwaarden voor een gezonde werkcultuur. CBRE biedt integrale vastgoed- en huisvestingsoplossingen die organisaties kunnen versterken. En is vanuit de rol ook geïnteresseerd in ontwikkelingen op het gebied van gezond werken. Uit eerder onderzoek van de internationale tak van CBRE bleek het toenemende belang van welzijn op de werkplek. CBRE Nederland besloot om op het eigen hoofdkantoor in Amsterdam de wetenschappelijke kennis over gezonde werkomgevingen in de praktijk te laten testen. Het onderzoek duurde in totaal zeven maanden. Tijdens de eerste twee maanden werden gegevens voor een nulmeting verzameld in de bestaande kantoorsituatie. Op basis van literatuuronderzoek kozen de onderzoekers vervolgens de vijf interventies waarvan verwacht werd dat ze het grootste effect zouden hebben. Drie daarvan vielen onder de noemer ‘gezonde keuzes’ met betrekking tot voeding, beweging en ontspanning. De andere twee hadden betrekking op ‘gezonde omgeving’ en betroffen de introductie van andersoortige verlichting en planten op de werkvloer.
De Healthy Spot
Voor het onderzoek werd een testzone ingericht; de zogeheten Healthy Spot. Elke maand werd een nieuwe verandering doorgevoerd. Het stond medewerkers vrij om mee te doen aan het onderzoek. De 52 vrouwen en 72 mannen die besloten deel te nemen werden opgedeeld in drie groepen. De eerste groep werkte in de Healthy Spot en droeg activity trackers die allerlei biometrische gegevens en bewegingsscores registreerden. Bovendien werd door middel van spelelementen via de trackers de mogelijkheid geboden zelf de voortgang bij te houden. Ook werden medewerkers gemotiveerd en gestimuleerd een aantal door henzelf gestelde gezondheidsdoelen te halen. De tweede groep zat ook in de Healthy Spot maar droeg geen trackers. De derde groep werkte in de reguliere kantooromgeving en fungeerde als controlegroep. Naast de gegevens uit de trackers, werden door middel van interviews en vragenlijsten de effecten gemeten van de veranderingen op de werkvloer. De resultaten waren opmerkelijk. Wat met name opviel was dat medewerkers zich door de veranderingen op hun werkplek veel energieker (met hoogste score 78% door gezonde voeding), gelukkiger (78% door planten op de werkplek) en gezonder voelden (71 % gerelateerd aan bewegen).
Healthy Offices in een oogopslag. Bron: CBRE/Elizabeth Nelson
Ook de prestaties werden maandelijks gemeten en vergeleken. Bij alle aangebrachte veranderingen presteerden de deelnemers in de Healthy Spot beter dan de controlegroep in het reguliere kantoor. De objectief gemeten prestatieverbetering was het hoogst (45%) door gezonde voeding. In de interviews kwam naar voren dat op dit vlak de gevoelde prestatieverbetering 20% was.
Verbeterde prestaties door veranderingen in de werkomgeving. Bron: CBRE/Elizabeth Nelson
Van koffie naar gezonde watertjes en fruit
De meeste mensen drinken veel koffie op kantoor en consumeren meer suikerrijke snacks dan goed voor hen is. Zo verhoogt koffie het stresshormoon cortisol in het bloed en suiker heeft een negatieve invloed op de communicatie tussen zenuwcellen en daarmee ook op het verwerken van ideeën, het onthouden van instructies en het omgaan met emoties. Niet zo heel handig in een vaak drukke werkomgeving. In de Healthy Spot werden daarom elke middag gezonde snacks, meer theïnevrije soorten thee, verschillende fruitsoorten en kannen met water en fruit of kruiden neergezet. Bovendien werden gezondheidsseminars georganiseerd en kregen de deelnemers met een tracker persoonlijke adviezen. De gezonde snacks bleken zeer populair, ook bij de mensen buiten de Healthy Spot, en men ging veel minder koffie drinken. Dat effect hield aan ook na het onderzoek. Deelnemers hadden bovendien het gevoel 20% beter te presteren.
Gezond alternatief voor koffie en zoete trek gaat suikerdip tegen. Bron: CBRE/Elizabeth Nelson
Druk, druk, druk of gelegitimeerd ontspannen op het werk
Stress maakt dat je minder gaat presteren. Hoewel in Nederland nog weinig toegepast, organiseren steeds meer bedrijven mindfulness trainingen of richten aparte ruimtes in voor yoga, meditatie en ontspanning , vanwege de bewezen positieve effecten op de lichamelijke gesteldheid en geestelijke veerkracht van mensen. Maar minstens zo belangrijk is het om in de algemene bedrijfscultuur aandacht te hebben voor rust en ontspanning en ruimte te maken voor het ondersteunen en stimuleren van medewerkers.
Op het hoofdkantoor van CBRE werden twee ruimtes geschikt gemaakt voor meditatie, yoga, een powernap of wekelijks aangeboden massages. Ook werden op de vaak rumoerige werkplekken geluidwerende koptelefoons beschikbaar gesteld. De maatregelen waren populair. Massages werden volgeboekt, in het begin met name door vrouwelijke medewerkers. De yoga, meditatie en powernaps bleken meer afhankelijk van persoonlijke voorkeuren en al dan niet het gevoel dat het management hier niet achter zou staan. Deelnemers hadden het gevoel 16% beter te presteren en gaven aan zich veel beter te voelen. De objectief gemeten prestatieverbetering was 30%.
Ontspanning en mentale balans essentieel bij mindfulness. Bron: CBRE/Elizabeth Nelson
Zitballen, deskbikes en lunchwandelen
Inmiddels is bekend dat lang en veel zitten echt niet goed is voor mensen. Zitten wordt niet voor niets het nieuwe roken genoemd. Een kantoor is typisch zo’n plek waar veel gezeten wordt en waar de uitnodiging tot bewegen ver te zoeken is. Zie het dan maar eens voor elkaar te krijgen om dat patroon te doorbreken. In de Healthy Spot werden verschillende gezonde alternatieven voor de bureau- en vergaderstoel geïntroduceerd: variërend van zitballen, balancing boards en statafels tot hometrainers en ‘deskbikes’. Ook werden wandelroutes rond kantoor mét de geschatte wandeltijd zichtbaar gemaakt op een plattegrond om mensen te stimuleren eens wat vaker wandelend te vergaderen en naar buiten te gaan tijdens de lunch. Alle deelnemers vonden de aanvullingen een goed idee en 75% maakte er in elk geval een deel van de dag gebruik van. Ook hadden de deelnemers het gevoel 11% beter te presteren. De objectief gemeten verbetering was 12%. Niet alle veranderingen werden even veel benut. Een loopband gaat lastig samen met schrijven en typen. Maar vergaderen op een deskbikes bleek heel goed te doen. Wandelingen buiten werden vooral gezien als een prettige besteding van de pauzes.
Regelmatig bewegen zorgt voor langere focus. Bron: CBRE/Elizabeth Nelson
Circadiaans licht afgestemd op ons bioritme
Licht beïnvloedt onze stemming, energieniveau en ons concentratievermogen. Onze biologische klok wordt gereguleerd op basis van lichtsignalen uit de omgeving. Als ons bioritme verstoord raakt heeft dat grote gevolgen. We worden minder alert en ons geheugen en andere hersenfuncties functioneren minder goed. Ook kan het leiden tot een chemische disbalans in de hersenen waardoor mensen minder goed of zelfs tijden lang helemaal niet slapen. De verlichting op het CBRE kantoor voldeed aan de hiervoor gestelde normen. Maar de onderzoekers ontdekten dat deze eigenlijk meer geschikt was voor na het werk of voor het slapengaan. Ze introduceerden biodynamische verlichting volgens een zogeheten circadiaans schema. Deze verlichting volgt het menselijke bioritme, met warm licht in de ochtend, helder licht in de middag en gedimd licht in de avond en kleurtinten die verlopen van geel via blauw naar zachter geel. Ook werd het gevoel van binnenvallend natuurlijk licht versterkt door de lichtbronnen op de muren te richten. Sommige ruimtes werden veel helderder verlicht dan voorheen. In het begin moesten medewerkers erg wennen aan de nieuwe verlichting maar uiteindelijk voelden ze de positieve effecten. De objectief gemeten prestaties gingen met 12 % omhoog. Na afloop van het onderzoek duurde het lang voor men weer gewend was aan de oude situatie en de circadiaanse verlichting was een van de dingen die ze aangaven graag weer terug te willen.
Verlichting volgens bioritme heeft grote impact op alertheid. Bron: CBRE/Elizabeth Nelson
Een groene omgeving
Inmiddels is veel bekend over de gezonde effecten van planten op de werkplek en een op de natuur geïnspireerde werkomgeving. Planten zijn onder meer goed voor de luchtkwaliteit en dempen de akoestiek. Bovendien voelen mensen zich er prettiger en presteren daardoor beter. Het gemiddelde kantoor is echter niet bepaald een natuurlijke omgeving. En dus kunnen medewerkers ook niet profiteren van de bewezen voordelen. Ook in het CBRE kantoor beperkte het levende groen zich tot een bos bloemen bij de koffieautomaten die vanaf de werkplekken niet eens te zien waren. Voor dit onderzoek was dus een nieuwe inrichting nodig. In de Healthy Spot werden onder meer in de pantry’s en midden op de werkvloer (echte en kunst-) planten neergezet en werden op een aantal centrale muren en in kleinere kantoren posters met natuurafbeeldingen opgehangen. Bovendien werd over één grote muur fotobehang met een groene print aangebracht. Uiteindelijk waren vanaf elke werkplek planten zichtbaar. De objectief gemeten en gevoelde prestaties gingen met 10% omhoog. Door deze maatregelen voelde 76% van de deelnemers in de Healthy Spot zich energieker, 65% voelde zich gezonder en maar liefst 85% voelde zich gelukkiger.
Zowel echt groen als kunstplanten en posters bereiken gunstig effect. Bron: CBRE/Elizabeth Nelson
Hoe technologie gezonde keuzes ondersteunt
Door de activity trackers konden objectieve metingen worden gedaan met betrekking tot bijvoorbeeld beweeggedrag van deze groep mensen. Maar minstens zo belangrijk, de deelnemers konden deze ‘small data’ ook zelf benutten om de effecten van hun eigen gedrag te meten ten opzichte van doelen die ze zelf hadden gesteld. Door zo’n gepersonaliseerde aanpak en een competitief spelelement raken mensen sneller gemotiveerd hun doelen te halen en het ‘beter’ te gaan doen dan voorheen. En, heel belangrijk, ze geven gebruikers het gevoel zelf de regie te voeren over hun gezondheid. Daarmee voelen ze zich gezonder en gelukkiger én wordt de kans dat zij hun gezonde gedrag langer volhouden groter. Met de technologie van een smart office op weg naar een healthy office.
CBRE heeft inmiddels samen met Universiteit Twente een Healthy Office Quickscan ontwikkeld om bedrijven in de praktijk te ondersteunen die veranderingen willen doorvoeren ten gunste van het welzijn en de gezondheid van hun medewerkers.
Bron: CBRE
Gezond op kantoor, gezond buiten kantoor
Wat Nelson nog het meest trof tijdens het onderzoek en ook wanneer mensen naar haar toekomen wanneer ze ergens een lezing houdt, is het feit dat een gezonde bedrijfscultuur met volop mogelijkheid tot het maken van gezonde keuzes ook kan leiden tot het maken van gezonde keuzes buiten kantoor. ‘Mensen komen naar me toe en vertellen dat ze hun leven hebben veranderd. Ze voelen zich gezonder ook door het feit dat ze meer zeggenschap hebben over hun eigen leven. We hebben ons rapport niet voor niets ‘Het sneeuwbal-effect van gezonde kantoren’ genoemd.
Ik heb als onderzoeker altijd verschil willen maken en dat onze interventies dit effect hebben is enorm bevredigend. Mijn droom is dat iedereen straks kan werken in een gezonde kantooromgeving waar niet alleen de mens echt centraal staat maar waar mensen zelf het heft in handen kunnen nemen voor wat betreft hun eigen gezondheid. Organisaties en bedrijven kunnen daar in belangrijke mate aan bijdragen. Er zit hier een enorme maatschappelijke potentie. En hun investeringen verdienen zich ook financieel dubbel en dwars terug’.
