Steeds meer mensen raken ervan overtuigd dat groen kan bijdragen aan een gezond binnenklimaat. Niet alleen groenprofessionals, maar ook deskundigen die bij het ontwerpen en realiseren van gebouwen betrokken zijn. Zoals architect Marius Ballieux. Hij ontwikkelde de Green Air Cleaner©, een plantenwand die actief vluchtige organische stoffen (VOS) in gebouwen te lijf gaat.
Ballieux wil omgevingen maken waarin mensen graag verblijven. Prettige leefomgevingen met een gezond binnenklimaat. Hij heeft er zelfs een apart bedrijf voor opgericht: IB kwadraat. In dit bedrijf ontwikkelde hij een luchtzuiverend ventilatiesysteem met een plantenwand. Aan dit systeem werkten verschillende partijen mee, waaronder Van der Tol Hoveniers, Nieuwkoop de Kwakel, FloraHolland, Waterdrinker, Stichting Innovatie Glastuinbouw, PRIVA, Branchevereniging VHG en Into Green. De eerste resultaten van de proeven met een prototype zijn onlangs bekend gemaakt. En die zijn bemoedigend.
Schadelijke VOS-dampen
Hoe goed architecten en bouwers en installateurs ook hun best doen, feit is dat in veel gebouwen het binnenklimaat niet op een gezond peil is. Het is vaak te warm of te koud. De lucht is vies en muf of het tocht teveel. Kantoormedewerkers kunnen daardoor verschillende klachten krijgen. Van misselijkheid en hoofdpijn tot zelfs hartkloppingen en permanente gezondheidsschade. Een belangrijke oorzaak van de klachten ligt in de blootstelling aan zogeheten vluchtige organische stoffen (VOS). Deze stoffen zitten verwerkt in bouwmaterialen, vloerbedekking, verf, lijm, inkt en allerlei schoonmaakmiddelen. Bijna iedereen in Nederland wordt al dan niet beroepsmatig blootgesteld aan schadelijke dampen van VOS.
Absorptievermogen planten
Het inzetten van planten om de luchtkwaliteit in gebouwen te verbeteren is niet nieuw. Het is een gegeven dat planten heel effectief schadelijke stoffen uit de lucht absorberen en de luchtvochtigheid verbeteren. De vraag is alleen op welke manier planten een wezenlijk onderdeel kunnen zijn van een klimaatinstallatie. Hoeveel planten heb je bijvoorbeeld nodig? En van welk type? Onder welke omstandigheden werken ze het beste? De bevindingen van Ballieux en zijn partners geven daar inzicht in.
De testopstelling
Het prototype van de Green Air Cleaner© bestaat uit een plantenwand met totaal 144 planten, waaronder Spatiphyllum (15 stuks), Scinapsus aureus (36 stuks), Aglaomorpha coronans (20 stuks) en Aglaonema Christina (24 stuks). De gekozen plantensamenstelling is erop gericht om een zo groot mogelijk scala aan VOS-gassen te absorberen. Dit is gebaseerd op eerdere testresultaten met afzonderlijke plantensoorten. De planten staan in een bak met een pomp en krijgen een keer per week gedurende 15 minuten water. De testopstelling is geplaatst in een gesloten ruimte om de temperatuur, het licht, de luchtvochtigheid en de ventilatie goed te kunnen controleren en regelen.
Resultaten
In de testruimte is na een nulmeting eerst een VOS-gas ingebracht bestaande uit alkanen en cyclische koolwaterstoffen. Na 9,5 uur was de ingebrachte hoeveelheid van 60ppm teruggebracht tot de helft. Na 28 uur was de normwaarde van 15ppm bereikt. Een tweede test bestond uit het inbrengen van een VOS-gas bestaande uit methaan en ureum. Dit gas was al na 3 uur tot de helft teruggebracht. Na 13,5 uur was de normwaarde van 15ppm bereikt. De gebruikte gassen behoren tot de meest voorkomende VOS-gassen. Er is een keuze gemaakt voor de meest schadelijke samenstelling. Tijdens de test vond er interne luchtcirculatieplaats met behulp van een ventilator.
Uit de tests blijkt dat de toegepaste plantenwand in staat is om de luchtkwaliteit significant te verbeteren, zeker gelet op de zwaarte van de vervuilende gassen. Ballieux vindt de behaalde resultaten buitengewoon positief: “Zeker als je kijkt naar de zwaarte en toxiciteit van de gassen die we hebben gebruikt. Zulke concentraties komen in de praktijk alleen in uitzonderlijke gevallen voor. De concentratie en samenstelling van VOS-gas verschilt per situatie want is afhankelijk van de aanwezige materialen in de ruimte.”
Testen in de praktijk
De vraag is nu natuurlijk hoe de wand presteert in de praktijk. Wat is bijvoorbeeld de capaciteit in een grotere ruimte, zoals een klaslokaal? De onderzoekers realiseren zich dit en adviseren dan ook om het prototype in zoveel mogelijk verschillende praktijksituaties te testen. “Planten zijn geen apparaten met een eenduidige, constante werking”, aldus Ballieux. “Het zijn levende organismen. De werking ervan is sterk afhankelijk van de condities in de binnenruimte. En die kunnen uiteraard per situatie sterk verschillen. Uiteindelijk geven de ervaringen in de praktijk de doorslag.” Hoe die ervaringen uitpakken, dat wordt binnenkort duidelijk. Een eerste proef loopt namelijk sinds augustus bij B.Amsterdam, Europa’s grootste (18.000 m2) ecosysteem voor start-ups met kantoren, werkplaatsen, evenementruimtes, een restaurant, sportschool, daktuin enzovoorts. “De plantwanden vormen hier een onderdeel van een groter onderzoek naar wat je kunt doen om de beleving in het pand te optimaliseren en het ziekteverzuim terug te dringen”, aldus Ballieux. De resultaten hiervan zijn over enkele maanden bekend.
